Lei 2/2025: incapacidade permanente e medidas de adaptación de posto ou de recolocación

1. Discapacidade e traballo

A Lei 2/2025, do 29 de abril modifica o Estatuto dos Traballadores e a Lei Xeral da Seguridade Social para favorecer o dereito á igualdade no emprego das persoas con discapacidade. A mudanza fundamental é que a incapacidade permanente (IP) xa non extingue automaticamente o contrato de traballo, senón que a empresa debe avaliar primeiro se existen medidas de adaptación do posto de traballo ou de recolocación. Só no caso de que estas medidas supoñan unha ‘carga excesiva’ pode extinguirse o contrato.

2. Principais novidades

Antes da Lei 2/2025	Despois da Lei 2/2025
Extinción automática do contrato de traballo	O contrato non se extingue automaticamente
Non había obriga de adaptación por parte da empresa	Obriga de facer axustes razoábeis no posto ou de recolocación
Non había prazos claros	Persoa traballadora: 10 días Empresa: 3 meses
Pensión de incapacidade incompatíbel co emprego	A pensión suspéndese durante o desempeño do posto adaptado (e está pendente de regularse a compatibilidade)

 

3. Procedemento e prazos

• Persoa traballadora: 10 días naturais para pedir manter a relación laboral.
• Empresa: 3 meses para facer axustes razoábeis ou ofrecer recolocación.
• Durante este tempo o contrato fica suspendido con reserva de posto.

 

A extinción só é correcta cando:

• Non é posíbel o axuste sen unha carga excesiva para a empresa
• Non hai un posto vacante compatíbel.
• A persoa traballadora rexeita unha recolocación adecuada.

4. Concepto de ‘carga excesiva’

• Empresas con menos de 25 persoas traballadoras: custo superior a 6 meses de salario ou indemnización por improcedente.
• Empresas con 25 ou máis persoas traballadoras: análise de tamaño, recursos, volume de negocio e existencia de axudas.
• Non se considera excesiva se pode compensarse con subvencións públicas.

5. Consecuencias prácticas

• Máis litixios: discusión sobre se era posíbel facer axustes razoábeis.
• As empresas deben documentar todo o proceso para xustificar que cumpriron as súas obrigas.
• O papel sindical é decisivo para garantir os dereitos.

 

6. Acción sindical recomendada

• Asesorar e acompañar a persoa traballadora para que manifeste a súa vontade en prazo.
• Esixir o rexistro de vacantes adaptábeis.
• Negociar cláusulas de recolocación en convenios colectivos.
• Fiscalizar as extincións: motivación, documentación e indemnización.
• Promover estratexias xurídicas contra os abusos empresariais.

7. Checklist rápida para representantes das persoas traballadoras

• A persoa comunicou no prazo de 10 días que quería seguir?
• A empresa iniciou a adaptación ou recolocación?
• Houbo consulta coa representación legal das persoas traballadoras e servizos de prevención?
• Hai documentación que xustifique a imposibilidade de adaptación?
• A extinción foi motivada e comunicada por escrito?

8. Exemplos prácticos por sectores

Sector do metal

Exemplo: Un operario sofre unha lesión que lle impide realizar tarefas de soldadura con precisión.

 

Posíbeis axustes razoábeis:

• Reasignación a tarefas de control de calidade.
• Uso de ferramentas asistidas ergonómicas.
• Redución de exposición a ambientes de calor extrema.

 

Se non hai posto vacante ou os custos son excesivos para unha pequena empresa, podería extinguirse o contrato.

 

Sector da administración

Exemplo: Unha administrativa é declarada con IP total por problemas de mobilidade que dificultan os seus desprazamentos.

 

Posíbeis axustes razoábeis:

• Teletraballo parcial ou total.
• Adaptación do posto con mobiliario ergonómico.
• Horarios flexíbeis para tratamentos médicos.

 

Neste caso, as posibilidades de recolocación son altas e a extinción debería ser a última opción.

 

Sector do comercio

Exemplo: Un dependente é declarado con IP absoluta por limitacións que lle impiden permanecer de pé durante moito tempo.

 

Posíbeis axustes razoábeis:

• Recolocación en tarefas de xestión de stocks ou pedidos.
• Adaptación de posto con cadeira especial e pausas programadas.
• Formación en uso de sistemas dixitais de vendas.

 

Se a empresa alega carga excesiva sen xustificación, a extinción podería ser declarada nula por discriminación.

9. Modelos de escritos

•   Modelo 1: Solicitude de mantemento da relación laboral

 

Ao coidado da dirección da empresa [NOME DA EMPRESA]

 

[NOME E APELIDOS], con NIF [XXXXXXX], traballador/a desta empresa, notificado/a da resolución do INSS pola lle é recoñecida unha incapacidade permanente en grao [TOTAL/ABSOLUTA/GRANDE INCAPACIDADE], dentro do prazo legal de 10 días, manifesta a súa vontade de continuar vinculado/a laboralmente con esta empresa.

 

Solicita que se adopten os axustes razoábeis necesarios ou, de ser ocaso, que lle sexa ofrecido un posto compatíbel coa súa nova situación.

 

En [lugar], a [data]

 

Asdo.: _______________________________________

 

 

 

•   Modelo 2: Requirimento da representación sindical á empresa

 

Ao coidado da dirección da empresa [NOME DA EMPRESA]

 

A representación legal das persoas traballadoras desta empresa, ao abeiro do disposto na Lei 2/2025 e no art. 49.1.n) do Estatuto dos Traballadores, require aempresa para que:

 

1. Cree e manteña un rexistro actualizado de postos vacantes e susceptíbeis de adaptación.
2. Informe a representación legal das persoas traballadoras sobre os axustes propostos para as persoas declaradas en situación de incapacidade permanente.
3. Xustifique documentalmente, en cada caso de extinción de contrato, a imposibilidade de adaptación ou recolocación, así como a existencia dunha carga excesiva.

 

En [lugar], a [data]

 

Asdo.: _______________________________________