A crise global do capitalismo de Estados Unidos e a Unión Europea

Diego Olivera Evia - 12 Feb 2020

A crise capitalista que hoxe vivimos non fixo senón reforzar o papel económico e a capacidade de influencia política das grandes corporacións, que tanto fan negocio cos recursos naturais, os servizos públicos e a especulación inmobiliaria, como cos mercados de futuros de enerxía e alimentos, as patentes sobre a vida ou o acaparamento de terras

 Despois de décadas de propostas dos estados nacionais, xorden os monopolios e as transnacionais como centro de poder, relacionados cos EUA e a Unión Europea. Estes mecanismo de dominación crearon non só unha crise capitalista, senón que ampliaron o carácter militar da expansión, creando un concepto dun poder imperial; con clareza, esta realidade reflíctese en América Latina, coa colaboración dos líderes de dereita e a submisión aos EUA, manexados polo presidente, Donald Trump, para crear gobernos fantoche capaces de destruír as nacións Estado, tratando de borrar os avances en varias etapas do progresismo.

 Pero nesta nova década do fascismo, xorden os estados capitalistas, nunha maquina de explotación e unha crise social, política nas ex nacións Arxentina, Chile, Brasil, Perú, Colombia, Panamá, Ecuador, onde os traballadores, obreiros e xubilados, sofren os efectos do capitalismo.

 As compañías multinacionais pasaron a controlar a maioría dos sectores estratéxicos da economía mundial: a enerxía, as finanzas, as telecomunicacións, a saúde, a agricultura, as infraestruturas, a auga, os medios de comunicación, as industrias do armamento e da alimentación. E a crise capitalista que hoxe vivimos non fixo senón reforzar o papel económico e a capacidade de influencia política das grandes corporacións, que tanto fan negocio cos recursos naturais, os servizos públicos e a especulación inmobiliaria, como cos mercados de futuros de enerxía e alimentos, as patentes sobre a vida ou o acaparamento de terras.

 As enormes ganancias acumuladas polas empresas transnacionais teñen a súa orixe nos mecanismos de extracción e apropiación da riqueza económica que están na base do funcionamento do capitalismo. A crecente explotación de traballadores e traballadoras e a constante depreciación salarial, a presión ilimitada sobre o medio natural na procura de materias primas e recursos naturais, a especulación financeira tanto co excedente obtido como con todo aquilo que poida ser comprado e vendido, a mercantilización de cada vez máis esferas das actividades humanas e a absoluta prioridade da que gozan os mecanismos de reprodución do capital fronte aos procesos que permiten o sostemento da vida serviron, efectivamente, para que os principais directivos e accionistas das grandes corporacións se convertan en multimillonarios.

 Pero, do mesmo xeito que Amancio Ortega é o terceiro home máis rico do mundo á vez que Inditex produce as súas pezas en fábricas téxtiles con pésimas condicións laborais en Bangladesh e en talleres que utilizan traballo escravo en Brasil e Arxentina, estes extraordinarios beneficios empresariais non serían posíbeis sen a xeración de toda unha serie de impactos socioambientais que afectan directamente ás poboacións e aos ecosistemas de todo o planeta.

 Di David Harvey que, no novo imperialismo, “para manter abertas oportunidades rendíbeis é tan importante o acceso a inputs máis baratos como o acceso a novos mercados”. Por iso, nos últimos anos, ante a caída dos niveis de consumo, o progresivo esgotamento dos combustíbeis fósiles e a rebaixa das taxas de ganancia do capital transnacional nos países centrais, as grandes corporacións puxeron en marcha unha forte estratexia de redución de custos e, á vez, intensificaron a súa ofensiva para lograr o acceso a novos negocios e nichos de mercado.

 É o que o xeógrafo británico denominou acumulación por desposesión: “Moitos recursos que antes eran de propiedade comunal, como a auga, están sendo privatizados e sometidos á lóxica da acumulación capitalista; desaparecen formas de produción e consumo alternativas; privatízanse industrias nacionalizadas; as granxas familiares vense desprazadas polas grandes empresas agrícolas; e a escravitude non desapareceu”. Neste agresivo contexto, como non podía ser doutro xeito, os conflitos socioecolóxicos e as violacións dos dereitos humanos multiplicáronse por todo o globo, co conseguinte crecemento das loitas sociais fronte a todos estes impactos empresariais.

Caracterizando os impactos socioecolóxicos das multinacionais

 As escolas de negocios e os think tanks vinculados ás compañías multinacionais, pola súa banda, elaboraron estudos e análises para vincular a presenza internacional das empresas transnacionais co logro dos obxectivos de desenvolvemento e benestar que se prometeron para xustificar a súa chegada aos países periféricos. Ante o aumento da pobreza e as desigualdades a nivel mundial e o crecente rexeitamento social que foron xerando, as grandes corporacións pretenden construír un relato co que non poida cuestionarse a súa centralidade na economía global: “Estou convencido de que as empresas máis que parte do problema son parte da solución. En termos xerais, as empresas, máis que os gobernos e a sociedade civil, están mellor preparadas para ser catalizadoras de innovación e transformación cara a un mundo sostíbel”, afirma o presidente do BBVA.

 Así, co fin de aumentar a súa lexitimación social e situarse como un actor imprescindíbel para “saír da crise”, presentan teorías revestidas de obxectividade e neutralidade que pretenden demostrar os impactos positivos das súas actividades en aspectos como a transferencia de tecnoloxía, a mellora da provisión de bens públicos e privados, o incremento do emprego, o acceso das mulleres ao mercado de traballo e o fomento do investimento como motor de desenvolvemento.

 Primeiro, que as empresas transnacionais non contribuíron a unha mellora da cantidade e a calidade do emprego, nin tampouco da prestación dos servizos que ofrecen, practicamente non realizaron investimentos en mantemento, apenas favoreceron os procesos de transferencia tecnolóxica e, á fin e ao cabo, non trouxeron da man o progreso e o benestar para as poboacións da rexión, que era o que se prometía coa súa chegada despois das privatizacións e as reformas neoliberais dos anos oitenta e noventa.

 Segundo, que xunto coas consideracións económicas hai toda unha listaxe de graves efectos sociais, políticos, ambientais e culturais que van asociados á internacionalización dos negocios destas empresas.

 E, en terceiro lugar, que os que saíron gañando con iso non foron precisamente as clases traballadoras e as maiorías sociais, senón os donos desas compañías, os beneficiarios das rendas do capital e os políticos e empresarios que se fixeron de ouro atravesando as portas xiratorias que conectan o sector público e o mundo empresarial.

 Esta análise non leva a englobar non só a crise capitalista, que mostrou a súa peor versión sobre o planeta Terra, o descoñecemento do clima polos EUA, a través de Donald Trump, mostra a maior ignorancia dos efectos do Neno, que, con choivas e cambios continuos do clima, actualmente afectan aos países do Cono Sur de América, xerando unha crise económica en Uruguai, Brasil, Arxentina, no turismo, parte fundamental das economías destas nacións. Os mesmos furacáns e ciclóns son parte de manipulacións, do clima polos EUA nos seus experimentos, como intentar crear extraer o petróleo, con bombeos de auga en altas presión, destruíndo o manto das capas do terreo, danando unha vez máis o clima.

 Ante esta realidade a sociedade humana sofre a agresión das trasnacionais, das guerras coloniais, fenómenos creados polas nacións imperiais, seguen creando guerras en Afganistán, Iraq, Siria, a destrución de Libia, as agresións dos EUA a Rusia e China, polo control dos mercados, é tamén parte dunha crise moral e ética de Trump e a súa caterva de funcionarios terroristas.

 Esta realidade vese afectada na maioría dos continentes, a destrución do eco sistema do Amazonas, a través da inmoralidade do presidente do Brasil Bolsonaro, nunha nova campaña de asasinatos de indíxenas do Amazonas, para destruír o pulmón de América Latina, para vender as terras aos empresarios, do mesmo xeito sacar os Sen terra, a mesma expresión do fascista Bolsonaro, que manifestou que os pobos orixinarios son sucios e non falan portugués, son obxecto de abuso e morte, para ampliar unha maior crise ecolóxica, similar á de Paraguai na destrución dos soieiros, das terras creando unha terra morta, polos agrotóxicos de Monsanto, creando unha soia transxénica con efecto perniciosos para os seres humanos, unha realidade de multimillonarios explotando e destruíndo o planeta Terra.

 

[Artigo tirado do sitio web Barómetro Latinoamericano, febreiro de 2020]