A dominación imperialista en Latinoamérica e Europa: apuntamentos para un debate
Os principais problemas que hoxe afectan a Europa teñen a súa orixe no imperialismo e as políticas que impón grazas ao colaboracionismo das decadentes burguesías europeas e os seus representantes políticos
A desorbitada belixerancia do imperio
Unha pregunta que non se deixan de facer vítimas e testemuñas da crecente agresividade do imperialismo ten a ver coa inexistencia, ou en todo caso debilidade, das forzas e actores internacionais que deberían impedir ou polo menos tentar limitar os alcances da intensificación da ofensiva lanzada contra Venezuela, Cuba e Nicaragua por parte da Administración Trump[1]. A historia dos imperios demostra sobradamente que na súa fase de devalar estes tórnanse máis violentos e sanguinarios, e que os seus líderes tenden a ser máis feros e brutais. Non só os seus líderes, como o demostra con claridade Donald Trump. Tamén o seu contorno de asesores e conselleiros reflicte similar involución, chegando a constituír algo semellante ao que Harold Laski, referíndose aos dirixentes do fascismo europeo, denominaba “elites de fuxidos”[2] Non fai falta remitirse ao profeta Moisés e as Táboas da Lei para concluír que torvos personaxes como John Bolton, Elliot Abrams, Mike Pompeo, Juan Cruz, Marco Louro e a directora da CIA, Gina Haspel, son unha panda de mafiosos que só como produto da acelerada descomposición moral e política do imperio andan polas oficinas da Casa Branca cando o sitio apropiado para os seus afáns debería ser un cárcere de máxima seguridade no deserto de Nevada. Non hai entre eles un só estadista ou un intelectual capaz de ofrecer unha visión realista e sofisticada da realidade contemporánea. Ningún resistiría dez minutos de debate con Vladimir Putin ou Serguéi Lavrov, eventualmente con Xi Jiping, porque serían intelectualmente esnaquizados de xeito fulminante.
Mafiosos? Si, pero tamén algo máis. Nunha entrevista relativamente recente Madelein Albright sentenciou que “un fascista é un matón con exército”, definición que vai como anel ao dedo para definir a actual dirección estadounidense[3]. Son fascistas que dirixen un exército de alcance planetario. Non sorprende que o diagnóstico sobre a situación internacional destes personaxes sexa dun horríbel simplismo, á Hollywood. Están os bos e os malos, os primeiros son eles, os estadounidenses, e os demais, os malos que se subdividen en dous tipos. Unha tropa de covardes pouco dispostos a pagar pola súa defensa (como os europeos, segundo o círculo áulico de Trump) e un enorme conglomerado de lacazáns, ladróns, narcotraficantes, asasinos e violadores que seriamos todos os restantes habitantes do planeta. Este desaforado maniqueísmo expresouno de xeito rotundo outra eminente mediocridade que ocupou a Oficina Oval da Casa Branca: George W. Bush quen, ao lanzar a súa campaña “antiterrorista” despois do 11-S advertiu os pobos do mundo de que “quen non estea connosco estará contra nós”. Connosco, os bos, ou os malos redimidos; contra nós, e aténdose ás consecuencias, todos os demais.
Por conseguinte, a actual escalada belicista instrumentada mediante a aplicación de todos os capítulos da Lei Helms-Burton en contra de Cuba e unha enxurrada de sancións económicas en contra de Venezuela, Nicaragua e, alén do Atlántico, Rusia e Corea do Norte, é expresión da difícil situación que atravesa o imperio americano, cuxos máis lúcidos analistas e estrategos coinciden en sinalar que os días do apoxeo imperial xa quedaron definitivamente atrás. Por iso é polo que Trump e os seus secuaces botan pola borda as sutilezas e os delicados pasos de minué propios do xogo diplomático (exemplificado ao reducir o orzamento e funcións do Departamento de Estado e designar un “home de acción” como Mike Pompeo como o seu Secretario) e exaltado o papel da coerción e a violencia como instrumentos para reconstruír aquela orde mundial con que moitos se ilusionaron: o “novo século americano”, infantil miraxe con que se entretiveron moitos académicos e analistas tralo derrube da Unión Soviética pensando que este século XXI sería o do predominio absoluto e incontestábel de Estados Unidos. Erraron de xeito total, e á inicial frustración derivada do incumprimento de tan rosados designios seguiu unha aposta tan neboenta como temeraria pola violencia.
Unha vella obsesión e a guerra de quinta xeración
Sería inxusto dicir que todo isto sobrevén, como un lóstrego nun día sereno, da man de Trump. Ten orixes afastadas. Como o demostramos no noso América Latina en la Geopolítica del Imperialismo [4] a opción militarista estaba xa firmemente instalada nos plans da Administración Clinton e Madelein Albright foi unha das súas máis elocuentes voceiras cando advertía a propios e alleos que para Washington a opción polo multilateralismo sería respectada “cando fose posíbel”; en caso contrario “o unilateralismo seguiría sendo necesario”. Tradución: negociación diplomática multilateral no marco da ONU na medida que sexa posíbel -e conveniente- para os intereses de EUA; se isto non funciona o músculo militar deberá aplicarse cada vez que sexa necesario. Non podemos esquecer que foi o presidente Barack Obama quen no 2015 abriu as portas á violencia desatada por Trump contra Venezuela cando emitiu unha infame orde executiva declarando que a situación do país sudamericano obrigaba a Casa Branca a declarar unha “urxencia nacional” pola “ameaza inusual e extraordinaria” que a patria de Bolívar e Chávez representaba para a seguridade nacional e a política exterior de Estados Unidos[5].
O razoamento anterior permite comprender as razóns polas que ante o evidente fracaso diplomático de EUA para lograr un consenso a favor do seu criminal bloqueo a Cuba -repudiado masivamente ano tras ano na votación da Asemblea Xeral das Nacións Unidas- ou de facer que a “comunidade internacional” se encadre tras as directivas golpistas de Washington para designar a un fantoche impresentábel como “presidente encargado” de Venezuela a resposta do goberno estadounidense sexa recorrer ás novas armas da guerra, esas que constitúen o que algúns analistas denominan como “guerra de quinta xeración”. Xa de pouco ou nada serven os tratados de control de armas da época da Guerra Fría porque hoxe as guerras líbranse cada vez con maior frecuencia con artefactos distintos dos convencionais: ataques informáticos, pulsos electromagnéticos teledirixidos, propaganda, terrorismo mediático, sancións económicas, presións diplomáticas, nanotecnoloxía e robótica aplicadas ao campo militar. Non é que as armas tradicionais caian en desuso senón que as tarefas de “amolecer” da resistencia ante o agresor imperialista, que outrora realizaban os bombardeos e os ataques convencionais con helicópteros artillados ou mísiles lanzados desde navíos de guerra, hoxe esas tarefas lévanse a cabo apelando a unha propaganda que sataniza o inimigo, promove o caos e a desintegración social á vez que lanza enormes agresións económicas (bloqueos comerciais, confiscacións de activos, ameazas a provedores de insumos básicos ou compradores do producido por unha economía, etcétera)e ataques informáticos a centros cipayoneurálxicos dun país -unha planta hidroeléctrica, por exemplo- como demostra o caso de Venezuela nestes días. Novas armas para un novo tipo de guerra que sen disparar un só tiro poden ocasionar inmensos danos á infraestrutura dun país ao privalo de enerxía eléctrica -e, polo tanto, de iluminación, auga, gasolina, transporte, internet, etcétera -e causar enormes sufrimentos á súa poboación. No caso do país bolivariano a aposta do imperio é que ante tamañas penurias e sufrimentos se produza un incontíbel levantamento popular que poña fin á revolución bolivariana e ao goberno de Nicolás Maduro. Fracasaron, e seguirán fracasando porque subestiman a capacidade de resistencia de venezolanas e venezolanos; e porque os ataques de Estados Unidos consolidaron aínda máis a vocación antiimperialista do pobo venezolano ao tempo que a oposición “polo seu servilismo”, a súa falta de patriotismo, o seu desprezo pola historia nacional e pola autodeterminación popular- quedou reducida a case nada. Carente por completo de capacidade de liderado, Guaidó esváese como unha figura fantasmal en acelerado proceso de evaporación, sostido con dificultades pola canalla mediática e os gobernos tributarios da Casa Branca que se desviven por satisfacer as ordes do novo Calígula, o máis monstruoso dos emperadores romanos segundo o historiador Suetonio[6].
A agresión económica, hoxe perfeccionada como un puntal do novo tipo de guerra, xa foi ensaiada sen éxito con Cuba desde hai máis de sesenta anos. Nun memorando elocuentemente titulado (cunha enorme dose de wishful thinking) “O devalar e caída de Castro”, datado o 6 de abril de 1960 e dirixido ao Secretario de Estado Adxunto para Asuntos Interamericanos, Roy R. Rubottom Jr., recoñecíase que a maioría dos cubanos apoiaban o goberno revolucionario e que, como hoxe en Venezuela, non existía oposición efectiva, ante o cal o concluír que o “único medio previsíbel para alienar o apoio interno a Castro era o desencanto e a desafección baseados na insatisfacción e as penurias económicas”. Era responsabilidade de Washington, polo tanto, desatar toda clase de iniciativas tendentes a producir, precisamente, os sufrimentos e privacións que acenderían a faísca da rebelión[7]-
A incentivación deste tipo de conduta é o que, coas renovadas presións económicas e financeiras, está nos plans actuais de Washington en relación non só a Venezuela senón tamén a Cuba e Nicaragua. Ao principio deste artigo preguntabámonos pola ausencia, ou polo menos notoria debilidade, de forzas compensatorias no marco internacional que puidesen atenuar, cando non neutralizar, os letais efectos da brutal contraofensiva norteamericana encamiñada a recuperar o control absoluto da nosa América. É indiscutíbel que no emerxente mundo policéntrico ou multipolar estas forzas compensatorias existen e, até o de agora, tiveron unha certa eficacia en impedir que Estados Unidos apelase, como o fixo rutineiramente ao longo de todo o século vinte, á “opción militar”, que segundo os persoeiros de Washington “está sempre sobre a mesa”. Abonda con lembrar o ocorrido en Santo Domingo en 1965, Granada en 1983 e Panamá en 1989 para constatar o moito que cambiou o mundo e a minguante capacidade de Estados Unidos para apelar unilateralmente á intervención militar para se desfacer de gobernos desobedientes. Hoxe é moi pouco probábel que o volva a intentar, e isto é de seu unha gran noticia. Claro que se esa alternativa parece desbotada é debido menos aos escrúpulos morais dos gobernantes norteamericanos que aos límites que impón unha correlación internacional de forzas onde países como Rusia e Chinesa manifestáronse, de modo rotundo, en contra desta con declaracións dunha inusual dureza. Pero a neutralización dunha guerra económica, ou dunha pertinaz propaganda satanizadora de gobernos revolucionarios, ou do terrorismo mediático para nin falar dos ataques informáticos é algo moito máis difícil de concretar.
Europa e o imperialismo norteamericano
O anterior obedece, en boa medida, á lamentábel deserción dos gobernos europeos das súas responsabilidades no mantemento da orde e a legalidade internacionais. Un efectivo contrapeso ás sancións económicas arbitrariamente impostas por Washington aos países que, ao seu ver, representan unha ameaza á paz mundial ou á seguridade nacional de Estados Unidos só pode ser interposto por gobernos que conten cunha certa gravitación internacional. Non é algo que estea ao alcance da enorme maioría dos países da periferia mundial do capitalismo, carentes dos recursos económicos, intelectuais e tecnolóxicos para neutralizar os dispositivos da guerra de quinta xeración que lanzou Estados Unidos. Pero si é algo que as vellas potencias coloniais poden facer e infelizmente non fan. Países como Francia, Italia, Reino Unido, Alemaña, España, Portugal, Holanda e Bélxica, a máis diso algúns outros, poderían rexeitar de plano a antidemocrática e ilegal “extraterritorialidade” das leis ditadas polo Congreso de Estados Unidos, e con todo non o fan. Ao contrario, aceptan sen chistar este humillante asoballamento da soberanía nacional. As leis dos países europeos carecen de aplicación en Estados Unidos, pero as deste impóñense, como corresponde a un imperio, en case todo o mundo. Un exemplo extremo, pero non por iso único, é o ocorrido co principal banco de Francia, o BNP Paribas que en xuño de 2014 foi condenado a pagar unha multa de 8.834 millóns de dólares (uns 6.450 millóns de euros) por desobedecer as sancións económicas impostas contra Sudán, Irán e Cuba. Non só iso: por ordes do Departamento do Tesouro de EUA o BNP Paribas tivo tamén que despedir a 13 funcionarios involucrados nesas operacións e ao xefe de operacións internacionais do banco. E ante tamaño atropelo as autoridades francesas non tiveron a coraxe para rexeitar de plano a insolente inxerencia estadounidense no seu propio país limitándose a rosmar que aquela decisión “non era razoábel” (o chanceler Laurent Fabius dixit); ou que lle parecía “desproporcionada” (o presidente François Hollande) mentres o Xeneral Charles de Gaulle se revolvía anoxado na súa tumba[8].
O antes dito confirma que a aposta da Casa Branca para construír un imperio mundial dá na case totalidade dos gobernos europeos con vasalos dispostos a validar esta pretensión, convencidos, na súa estúpida inxenuidade, que nalgún momento poderán recoller as migallas desa aventura e ser copartícipes nun ilusorio “condominio imperial”. A realidade é moi diferente e o que queda en evidencia é que eses países están sometidos a unha relación de subordinación tan asfixiante como a que caracteriza as nacións de América Latina e o Caribe.
Tres dimensións da autonomía nacional-estatal
Europa sometida, do mesmo xeito que Latinoamérica, á dominación imperialista? Algúns poderán engurrar as cellas ante semellante afirmación. Pero se examinamos polo miúdo o asunto veremos que non hai esaxeración ningunha. Un exame atento da relación entre o imperialismo norteamericano e os países europeos revela que estes están sometidos a aquel con lazos tan asfixiantes como os que vemos en Latinoamérica. Nas tres dimensións críticas da actividade gobernamental: a xestión da economía, a defensa e a política exterior a submisión dos países da Unión Europea ás directivas emanadas da Casa Branca non se pode agochar. En efecto, abonda con lembrar que ningún orzamento dos países que pertencen á UE pode ser sometido ao parlamento sen contar primeiro co visto e prace do Banco Central Europeo. A sinatura do seu presidente -Mario Draghi, italiano, ex director executivo nada menos que de Goldman Sachs en Europa e do Banco Mundial- é a que establece canto se pode gastar, como e de que xeito financiar o gasto público. Aos vidos a menos “representantes do pobo”, democraticamente electos, réstalles a ingrata tarefa de adecuar as súas promesas electorais ás duras realidades impostas polo capital financeiro global a través do BCE. Vai de seu que este funciona en liña co FMI e desempeña, no ámbito europeo, as mesmas funcións que a institución baseada en Washington realiza en Latinoamérica. Ao anterior hai que engadir outro dato moi significativo: a maioría dos países da Unión Europea pertencen tamén á Zona Euro o cal, na práctica significa que os seus gobernos non dispoñen dun instrumento fundamental de gobernanza macroeconómica: a política monetaria, que permite a un país establecer un tipo de cambio, administrar a taxa de xuros e desvalorizar ou sobrevalorizar a súa moeda en función das cambiantes realidades dos mercados mundiais e do comercio internacional. A ditadura do euro responde en realidade ás necesidades da economía alemá (e en moitísima menor medida ás economías máis débiles de Europa), estando aquela intimamente articulada co capital financeiro internacional que atopa a súa expresión institucional no Banco Central Europeo, o Fondo Monetario Internacional e o Banco Mundial e a súa expresión informal, pero de enorme gravitación, en Wall Street e en menor medida na City londinense. Por conseguinte, a autonomía nacional nunha materia tan sensitiva como a política monetaria é igual a cero nos países integrados á Zona Euro, o que reforza a súa subordinación e a súa dependencia dos Estados Unidos[9]. Tendo en conta todas estas consideracións, a soberanía popular definitoria da democracia en temas como o orzamento -a “lei de leis”, como adoita dicirse- queda do mesmo xeito que nos países do Sur global reducida a un simple simulacro. A infortunada experiencia de Grecia onde a vontade popular expresada nas urnas foi desestimada pola troika que manexa a economía da UE -o BCE, a Comisión Europea e Alemaña a través da chanceler Angela Merkel- é un triste recordatorio da subordinación da democracia aos imperativos do capital financeiro e os mercados.
Que dicir das políticas de defensa? Se en materia económica a ditadura do BCE é humillante non o é menos á hora de falar da defensa “nacional”. Esta só existe nos papeis e nas inflamadas declaracións oficiais porque esta política -a que establece unha hipótese de conflito, define quen é o inimigo e como defenderse del ou a forma de atacalo- decídea a OTAN e non os gobernos europeos. Os seus ministerios de defensa son museos onde se exhiben uniformes militares e armas do pasado pero sen que alí se tome decisión ningunha acerca de como defender a soberanía nacional e a integridade territorial. Non sorprende, porque hai xa bastante tempo que os gobernantes europeos botaron pola borda calquera pretensión de soster a unha e a outra, consideradas como molestas antigallas na era da globalización onde, segundo se di, os estados nacionais son reliquias reducidas a unha vida apenas espectral. E o nervio e o corazón da OTAN, tal como afirman continuamente os expertos, non é outro que o Pentágono[10]. De aí se deduce que os inimigos dos europeos non poden ser outros que os rivais de Estados Unidos. Isto non é unha novidade dos últimos anos senón unha realidade cunha historia de case tres cuartos de século que se desprende da Segunda Guerra Mundial, a orde bipolar instaurada a partir da súa finalización e o desenvolvemento da alianza atlántica anti-soviética cristalizada no Plan Marshall e a creación da OTAN. E as guerras que se libren terán lugar, apropiadamente, en territorio europeo (recordar a ex Iugoslavia) ou nas súas proximidades (Próximo Oriente), e serán os europeos quen terán que recibir os millóns de refuxiados, como veu ocorrendo logo dos ataques a Siria, a Afganistán, a Libia, a Iraq, mentres que ningún deles se arriscaría a atravesar nunha patera ou un bote de goma o Atlántico Norte para chegar a Ellis Island e ser recibidos pola Estatua da Liberdade. Influxo descontrolado de refuxiados que, sabemos, adoita alimentar as reaccións máis racistas e xenófobas en amplos sectores da poboación e proxectar a primeiro plano a forzas da dereita radical outrora reducidas a expresións marxinais na vida política europea. En suma: neste terreo a subordinación dos países europeos ás prioridades militares e de defensa de Washington non só non é menor que a que teñen os países latinoamericanos (con algunhas coñecidas excepcións) senón moito maior, dado que Europa e a conca do Mediterráneo son o escenario principal da confrontación xeopolítica global. Os inimigos de Estados Unidos convértense, automaticamente e en contra do interese nacional e de seguridade dos europeos, nos inimigos de Europa.
Terceiro, a política exterior. Un país independente debe definila en función dos seus intereses nacionais. O imperio é moi claro neste tema: John Quincy Adams, o sexto presidente de Estados Unidos sentenciou que “Estados Unidos non ten amizades permanentes senón intereses permanentes”. E estes non poden ser outros que consolidar e expandir até onde sexa posíbel os confíns do imperio, batallar en contra dos seus adversarios e inimigos e unificar a tropa dos seus amigos e aliados. Pero como os gobernos europeos abdicaron de toda pretensión de afianzar a súa autodeterminación e dado que desde a época da Guerra Fría e o Plan Marshall optaron por asumir como propios os ditados da política exterior de Estados Unidos na súa competencia coa Unión Soviética e como, despois de desintegrada esta, se entregaron á estratexia de Washington que definiu a Rusia como o rival a vencer (e posteriormente a China!) as capitais europeas pregáronse ás posturas máis reaccionarias da Casa Branca en América Latina e o Caribe. Acompañaron durante máis de medio século o criminal bloqueo contra Cuba. Máis recentemente, foron cómplices da bufonesca manobra de Juan Guaidó en Venezuela, estrondosamente fracasada. Isto demostra como gobernos de países que na súa época de esplendor (que certamente non é a actual) deron orixe a algunhas das doutrinas e teorías que enxalzaban o estado de dereito, a legalidade internacional e o respecto á autodeterminación das nacións caeron na máis abxecta submisión ao recoñecer ao autoproclamado “presidente encargado” de Venezuela unxido como tal polo xefe da Casa Branca. Poucas veces a historia viu un espectáculo tan lamentábel como ese, de consecuencias non doadamente esquecidas. Por conseguinte, os gobernos europeos renunciaron a elaborar unha política exterior propia para unha rexión que é un imperio formidábel de bens comúns e recursos naturais de todo tipo, desde auga a biodiversidade; desde petróleo a gas e enerxía hidroeléctrica; desde alimentos a minerais estratéxicos, e asumen como propia a política exterior de saqueo e pillaxe que os gobernantes estadounidenses teñen reservada desde os tempos da Doutrina Monroe (1823) para Nosa América.
Resumindo: ao absterse de elaborar unha política exterior independente de Washington -non só en relación a América Latina e o Caribe senón en xeral, en referencia ao conxunto de países que conforman a comunidade internacional- os gobernos europeos actúan contra os seus propios intereses. Se durante o apoxeo do poderío soviético e cunha Europa absorbida polas tarefas da súa reconstrución de posguerra aquela era unha opción inevitábel, na situación actual marcada polo debilitamento da hexemonía estadounidense e a reconfiguración do taboleiro xeopolítico mundial este curso de acción conduce aos pobos de Europa cara a unha perigosa lameira. Entre outras cousas, separadamente do risco dun enfrontamento bélico nas portas -cando non no interior mesmo- de Europa porque a aplicación integral da Lei Helms-Burton prexudicará a Cuba e outro tanto a Venezuela e Nicaragua pero tamén afectará a numerosas empresas europeas -só en Cuba máis de 200- que verán afectados, cando non arruinados, os seus negocios nestes países. Xordas protestas se deixan oír en varias capitais europeas e mesmo a alta representante da UE para Asuntos Exteriores e Política de Seguridade, Federica Mogherini alertou -nun comunicado conxunto tamén asinado pola comisaria de Comercio da UE, Cecilia Malmström- á Casa Branca de que a súa organización acudiría á Organización Mundial do Comercio (OMC) para impugnar a decisión de aplicar con todo rigor a lei Helms-Burton e en especial o seu título III. Para Trump e os seus mafiosos a intensificación dos padecementos económicos da poboación cubana, recomendada no memorando de 1960 que citamos antes, é un arma da guerra de quinta xeración que non só afectará á Illa rebelde senón tamén aos países europeos, que Washington prefire debilitados para que corran en busca da protección que puidese ofrecerlles coas súas armas convencionais. Claro que unha política deste tipo podería, baixo certas condicións, provocar un cambio na conciencia dos gobernantes europeos e convencelos de que teñen pouco ou nada que gañar sendo furgón de atrás dun imperio en decadencia e moito que gañar establecendo relacións de respecto mutuo e cooperación cos dous grandes rivais de Estados Unidos, que non son os seus rivais senón posíbeis socios dun proxecto que beneficie a todos por igual. Difícil, porque significa nada menos que reverter os férreos lazos forxados con Estados Unidos na segunda posguerra. Mais non sería a primeira vez na historia europea onde alianzas aparentemente inamovíbeis son postas en cuestión ou vellos antagonismos dan nacemento a novos acordos e coalicións.
O antiimperialismo e as tarefas do momento actual
Do anterior despréndense tres tarefas urxentes. Primeiro, lograr un pronunciamento a escala europea dos movementos sociais, forzas políticos e de ser posíbel dos gobernos e organismos rexionais europeos en contra da pretensión de Washington de afondar na agresión económica en contra de Cuba, Venezuela e Nicaragua. Neste sentido a recente creación da Fronte Antiimperialista Internacionalista no Estado español é un alentador paso cara a adiante. Deberá tamén denunciarse o descarado intervencionismo de Estados Unidos nos asuntos internos de terceiros países, ningún dos cales é unha provincia de Estados Unidos, como manifestou nun duro comunicado a chancelaría rusa. E subliñar, ademais, que a aplicación do Título III da Lei Helms-Burton non só afectaría aos países latinoamericanos senón que faría o propio cos europeos.
Segundo, concienciar as poboacións europeas de que elas tamén están sometidas aos rigores da dominación imperialista, que esta non só se exerce sobre os países da periferia, e que, por esa causa, se na súa tolemia Washington decidise ir a máis na súa confrontación con Rusia e China e lanzar un ataque militar contra esas potencias as réplicas que estas dispoñan afectarían gravemente aos países europeos, sedes de innumerábeis bases militares estadounidenses que se converterían en brancos inmediatos da represalia afectando non só as instalacións do Pentágono senón tamén ás poboacións próximas. Non existe conciencia deste perigo en Europa, e é urxente e impostergábel que este tema sexa obxecto dun moi informado debate.
Será preciso, ademais, acometer unha terceira tarefa porque non abonda coa concienciación: haberá que mobilizar e organizar as masas populares europeas para poñer fin da súa submisión ao dominio imperialista. O antiimperialismo é unha loita tan decisiva en Latinoamérica como o é en Europa e a coordinación internacional destas loitas é un imperativo categórico da hora actual. Isto require esixir a disolución de OTAN -creada para “conter” un inimigo, a Unión Soviética, que desapareceu hai case trinta anos- e, despois, clausurar as bases militares que Estados Unidos ten en Europa que só servirán para atraer a represalia dos países agredidos polo imperio. Non é un dato menor para demostrar o sometemento ao imperialismo dos gobernos europeos lembrar o elevado número de bases militares estadounidenses asentadas en Europa, superior en cantidade e calidade ás establecidas en Latinoamérica e o Caribe. En todos os casos, poñendo en gravísimo risco as poboacións civís que rodean as bases, algo que, seica, non esperta a menor preocupación aos estrategos do Pentágono curtidos en centenares de operacións onde os “danos colaterais” son cousas de todos os días.
A xeito de conclusión: é imprescindíbel librar unha batalla para que os pobos de Europa tomen conciencia de que están tan sometidos á dominación imperialista como as súas contrapartes alén do Atlántico. Se polos latinoamericanos o imperio manifesta sen andrómenas o seu desprezo, no seu relacionamento con Europa prevalece un simulado respecto no formal que non alcanza para ocultar a vasalaxe real que impoñen sobre todos os seus gobernos sen excepción. Será necesario crear as condicións para que os pobos de Europa poidan romper o pesado veo da ignorancia, produto do seu errónea crenza na amizade e a admiración que supostamente lles prodiga a clase dominante de Estados Unidos. Falsa conciencia cultivada con esmero pola ideoloxía dominante e os seus vehículos de divulgación e que impide que caian na conta que os principais problemas que hoxe afectan a Europa: o crecemento da dereita radical; a xenofobia; a ruptura da integración social; a hexemonía do capital financeiro e os seus efectos recesivos: o paro, a precarización laboral e a concentración da riqueza; o incontíbel fluxo de refuxiados polas guerras en Próximo Oriente ou emigrados pola crise económica en África así como o baleiramento dos procesos democráticos teñen a súa orixe no imperialismo e as políticas que impón grazas ao colaboracionismo das decadentes burguesías europeas e os seus representantes políticos. Conciencialos tamén de que os pobos de Europa están en perigo porque se chegase a producirse unha escalada na rivalidade entre Washington con Moscova e Beijing Europa converteríase ipso facto no principal teatro de operacións bélicas e os europeos en reféns de ambas as partes en conflito, coas catastróficas consecuencias que é fácil de imaxinar. Ao anterior hai que engadir a reaparición do terrorismo yihadista como resposta á abominable islamofobia do imperio e as súas criminais políticas en Próximo Oriente. Batalla de ideas, por suposto, pero combate organizativo tamén, porque a correlación de forzas existente non se poderá cambiar apelando só a discursos e argumentos teóricos. Se os pobos non se organizan e gañan a rúa o imperio seguirá perpetrando as súas tropelías. Como está facendo agora en Venezuela, Cuba e Nicaragua e máis cedo que tarde tamén, outra volta, volverá facelo en Europa. Só unha eficaz resistencia popular antiimperialista, articulada internacionalmente, poderá erixir límites infranqueábeis ao seu criminal accionar.
_____________________________________________________________________________
Notas :
[1] Quero agradecer os comentarios e suxestións formulados a unha versión preliminar deste traballo por Ángeles Diez Rodríguez e Txema Sánchez. Quedan eximidos de toda responsabilidade polos erros ou deficiencias que poidan subsistir neste escrito, produto exclusivo da teima do seu autor.
[2] Harold Laski, Reflexiones sobre la revolución de nuestro tiempo (Bos Aires: Editorial Abril, 1945), pp. 117 e ss.
[3] (En https://elpais.com/elpais/2018/09/20/eps/1537435497_152676.html )
[4] Edicións en varios países. Orixinal en Edicións Luxemburg, Bos Aires, 2012.
[5] (https://www.bbc.com/mundo/ultimas_noticias/2015/03/150309_ultnot_EUA_venezuela_sanciones )
[6] Cf. as súas Vidas de los Doce Césares, edicións varias.
[7] (Ver: https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1958-60v06/d499 )
[8] Sobre este tema: https://plazafinanciera.com/mercados/empresa/mayor-sancion-banco-historia-EUA-bnp-paribas/ e tamén https://elpais.com/economia/2014/06/30/actualidade/1404118266_164607.html
[9] Pertencen á zona Euro: Alemaña, Austria, Bélxica, Chipre, Eslovaquia, Eslovenia, España, Estonia, Finlandia, Francia, Grecia, Irlanda, Italia, Letonia, Lituania, Luxemburgo, Malta, Países Baixos e Portugal. Fóra da devandita zona están Bulgaria, Croacia, Dinamarca, Hungría, Polonia, Reino Unido, República Checa, Romanía e Suecia.
[10] Sobre isto ver Mahdi Darius Nazemroaya, OTAN. La globalización del terror (Prefacio de Miguel d’Escoto e Prólogo de Atilio A. Boron) Managua: PAVSA, 2015.
_____________________________________________________________________________
[Artigo tirado do sitio web Rebelión, do 25 de abril de 2019]