Arxentina baixo goberno ultraliberal e antidemocrático
As desregulacións por “decreto” recentemente anunciadas poderán ser cuestionadas pola vía lexislativa ou xudicial, pero sobre todo pola mobilización popular. O decreto é un corpo normativo ditado polas grandes patronais e investidores que pretenden retrotraer a normativa local ao tempo da liberalización en favor da ganancia e a acumulación, unha lóxica esencial do réxime do capital
O 10 de decembro iniciou a súa xestión o goberno de Javier Milei, un ultraliberal autodenominado “anarco-capitalista”, ou “liberal-libertario”, seguidor da escola “austríaca” e en especial de Murray Newton Rothbard (estadounidense, 1926-1995), un profeta da crítica ao “estatismo” e un fanático do mercado e a iniciativa privada.
A crítica ao “estado” é extensiva ao socialismo en todas as súas variantes, e moi especialmente a Marx e os seus continuadores. En rigor, inclúese tamén a crítica a Keynes e as súas políticas de intervención estatal para superar a crise, tal como facían os seus contemporáneos von Mises e von Hayek. Ese keynesianismo é hoxe manifestado a través do “neo-desenvolvismo”, polo que non sorprenden as críticas do libertario ás recentes experiencias de impugnación neoliberal e ao titular do Vaticano, os seus encíclicas e a pensadores e seguidores afíns.
Milei accedeu ao goberno despois dunha segunda volta na que venceu ao oficialismo con case 15 millóns de votos, superándoo por 3 millóns de sufraxios. Resultou así un forte consenso electoral, o 56% de votantes contra o 44% de votos positivos a Sergio Massa, o ex Ministro de Economía de Alberto Fernández. Con ese consenso electoral lexitímase a iniciativa gobernamental de “axuste e reestruturación regresiva” do capitalismo local.
Esa política confírmase co discurso inaugural do presidente, o paquete de urxencia presentado ao comezo polo Ministro de Economía Luis Caputo, quen fora Ministro de Finanzas e Presidente do BCRA durante a xestión de Mauricio Macri (2015-19). Caputo é un financista, asociado ao forte endebedamento da xestión macrista e agora un reestruturador da débeda local, un gran condicionante da política económica, especialmente polos recursos requiridos para facer fronte á cancelación de intereses e capital da débeda, o que compite con calquera destino social dos recursos públicos. A iniciativa complétase co anuncio dun Decreto de Necesidade e Urxencia (DNU) que elimina e reforma un corpo legal dunhas 300 regulacións, das cales só identificou 30 na súa mensaxe pola canle nacional.
Sinalou que serán completadas con outras medidas e especialmente aquelas que requiren ser materializadas legalmente, que se presentarán proximamente en sesións extraordinarias do poder lexislativo. Xa o feito de resolver por decreto un conxunto de normas que deberían pasar polo congreso, torna antidemocrático o funcionamento do goberno.
Para complementar estes reaccionarios anuncios a favor do capital máis concentrado, desde o Ministerio de Seguridade, Patricia Bullrich (tamén funcionaria de Macri e do goberno caído en 2001), anunciou un protocolo antipiquetes, un mecanismo antidemocrático para meter medo e reprimir o movemento popular. En paralelo, a Ministra de “Capital Humano”, Sandra Pettovello, despregou unha fortísima campaña de propaganda, tipo Goebbels, facendo un chamado a quedar na casa ante o anuncio de mobilización en conmemoración da rebelión popular do 19 e 20 de decembro do 2001, onde a mobilización popular terminou co goberno do momento e puxo fin á convertibilidade da moeda co dólar, unha virtual dolarización. Lembremos que a dolarización foi a principal bandeira en campaña de Milei.
Todo apunta a unha brutal reconversión regresiva do capitalismo local, con forte intervención represiva das forzas de seguridade. O axuste non pasa sen represión, é a análise máis estendida nos prognósticos sobre a conxuntura e a evolución do novo goberno. A histórica tradición de organización e loita popular na Arxentina posibilita o debate sobre o fracaso ou o éxito da ofensiva ultradereitista. De feito, nestes primeiros días xa se realizaron manifestacións sobre o horizonte da política pública, incluído o intento desmobilizador.
Unha importante xornada de loita tivo lugar o pasado 20 de decembro durante a tarde e logo, na noite, despois da mensaxe presidencial anunciando o “decretazo” reaccionario, a resposta mobilizada recuperou a tradición das “cazoladas” do 2001. Con poucas horas de diferenza houbo manifestacións de piqueteiros e cazoleiros, dúas formas de loita emblemáticas do 2001 cando a consigna remitía a “piquetes e cazolas, a loita é unha soa”, expresión da unidade popular entre traballadores precarizados e sectores medios da poboación. A resposta sindical está latente con convocatoria diversas nestes días, que se sumarán ás primeiras iniciativas de confrontación.
Trátase dun bloque social que intervén neste proceso concreto da loita de clases, onde a política oficial xira a balanza nun só sentido, o das grandes patronais.
Orientacións, medidas e propósitos
O enfoque libertario propón retrotraer o país ao réxime político previo aos gobernos constitucionais de voto universal (de homes), é dicir, á orde capitalista glorificada polas clases dominantes construída entre 1860 e 1910. Foron tempos de “fraudes” políticas, antidemocráticos, represivos, até o punto de que o centenario en 1910 mostraba un impresionante desenvolvemento das forzas produtivas, xunto ao estado de sitio, por iso crecemento económico e represión, unha identidade que se recupera no presente.
Os grandes terratenentes, logo do masacre e xenocidio indíxena da campaña patagónica contra 1880, xunto aos capitais externos en frigoríficos, ferrocarrís ou a banca, construíron a inserción subordinada do capitalismo local na lóxica imperialista dominada por Gran Bretaña. Claro que para iso promoveron a inmigración, principalmente europea, dos empobrecidos expulsados do vello continente, por razóns económicos ou políticas, que viñeron na procura de emprego e achegaron a súa experiencia organizativa, sindical, social, ideolóxica e política. A identidade obreira veu da man do anarquismo, o socialismo e o comunismo, outorgando o selo en orixe da capacidade organizativa e de loita do movemento obreiro e popular do país, que mudou nos anos 40 do século pasado baixo a identidade peronista.
O liberalismo era a lóxica ideolóxica da xeración do 80 do século XIX, no poder do capitalismo local, concepción que impugnaba globalmente a teoría da revolución emerxente coas teses de Marx e a experiencia da Comuna de París (1871), dinámica que promoveu durante máis dun século a ofensiva popular pola transformación revolucionaria da sociedade mundial. En Arxentina despregouse unha práctica teórica e sociopolítica nese sentido, o que se expresou nun novo réxime político, onde salientan dous grandes partidos que alternaron gobernos constitucionais desde 1916 até o 2015, o radicalismo e o peronismo. Ambos os partidos alternaron o goberno cos golpes militares entre 1930 e 1983, que querían restaurar o poder oligárquico imperialista sen éxito.
Contra 2015 apareceu o primeiro intento de restaurar o vello poder sen golpe de estado. Foi a fracasada xestión Macri entre 2015 e 2019. Ese intento vólvese repetir agora cun maior consenso electoral, que impugna anteriores consensos nos partidos tradicionais e que opta por unha proposta de clara identificación co poder económico concentrado, baixo un discurso de crítica ao socialismo e ao comunismo, ao estatismo, que segundo Milei, é o que gobernou na Arxentina dos últimos 100 anos. Unha confusión deliberada na caracterización, que segue as formulacións dos seus mestres “austríacos”.
Esa crítica aos gobernos de discurso crítico co neoliberalismo, que non resolveron as urxentes demandas dos sectores explotados e máis empobrecidos, impugna calquera saída pola esquerda, o que limitou o discurso crítico da tradición político organizativa no pensamento de Marx.
A saída é pola dereita porque se primou un discurso liberal sen concesións, crítico a calquera política de esquerda, ademais desprestixiada pola impugnación global á resposta socialista, pero tamén a calquera proposta de crítica discursiva, visibilizada como privilexio a “castes”, non só na política, da burocracia política, senón tamén a traballadores/as baixo convenios e, polo tanto, salarios por riba da media do conxunto de quen vive da venda da forza de traballo.
Entre as principais medidas figura unha desvalorización do 50%, de 400 a 800 pesos por dólar, o que supón un relanzamento da inflación que viña sendo do 200% anual, e que agora aumenta o 1% ao día, nunha proxección alarmante que ameaza con hiperinflación. É unha perspectiva que provoca medo na poboación e xera condicións de posibilidade para reformas ultrarreaccionarias en camiño da de máxima: a dolarización.
As desregulacións por “decreto” recentemente anunciadas poderán ser cuestionadas pola vía lexislativa ou xudicial, pero sobre todo pola mobilización popular. O decreto é un corpo normativo ditado polas grandes patronais e investidores que pretenden retrotraer a normativa local ao tempo da liberalización en favor da ganancia e a acumulación, unha lóxica esencial do réxime do capital. Senten que teñen o consenso electoral e por iso van á procura do consenso político, asociados co poder transnacional, expresado no apoio do FMI, e especialmente do goberno dos EUA, por iso a afirmación no privilexio de relacións externas con Washington e Israel.
Non é gratuíto nestes tempos afastarse do vínculo político e diplomático cos dous principais socios comerciais de Arxentina, Brasil e China, pero é a exixencia ideolóxica e unha aposta de se constituír en vangarda da dereita mundial en tempos de crise capitalista e de discusión sobre a xestión global do capitalismo. Milei aposta ao éxito local e a marcar o rumbo global coa súa experiencia. Do mesmo xeito que Pinochet no 73 e o seu ensaio neoliberal, o libertario no poder tenta, con consenso e represión, realizar o ensaio dun novo tempo de experiencia capitalista. Non é pouco e por iso a importancia de frealo desde xa, todo un desafío.
[Artigo tirado do sitio web Rebelión, do 23 de decembro de 2023]
