O FMI prende a pólvora

Jérôme Duval - 25 Out 2019

O FMI prosegue o seu labor de policía económica, calquera que sexa o prezo que deban pagar as poboacións afectadas, para que ningún das súas 189 Estados membros se desvíe do camiño neoliberal que lles foi trazado. Ecuador e Arxentina ilustran a situación actual.

Insurrección contra o FMI en Ecuador

 Ecuador está a experimentar un poderoso levantamento insurreccional. Desde o 3 de outubro, a carraxe desatouse nas rúas do país en resposta ao anuncio dun paquete económico antisocial a cambio dun empréstito de 4.200 millóns de dólares do FMI. O 3 de outubro convocouse unha folga xeral de transportes para rexeitar as medidas económicas do goberno de Lenín Moreno, elixido en 2017 como sucesor de Rafael Correa.

 Entre elas está o Decreto 883, que inclúe a eliminación dos subsidios aos combustíbeis por un total de 1.300 millóns de dólares, vixentes no país desde hai 40 anos. Esta medida impopular duplica automaticamente os prezos dos surtidores (123% de aumento nos prezos da gasolina) e tamén aumenta os prezos dos alimentos ao transportar os alimentos desde as áreas de produción. É un elemento chave dun paquete de reformas económicas chamado «paquetazo» neoliberal. Tamén inclúe incentivos fiscais para as empresas exportadoras e unha reforma laboral para reducir de 30 a 15 días as vacacións remuneradas dos funcionarios. O Presidente Moreno, que optou por restablecer os vínculos co FMI, que Correa rompeu en 2006, vai agora ver o alcance das súas decisións.

 En resposta ao levantamento insurreccional de movementos populares, indíxenas e estudantís, que tivo lugar en todo o país, Moreno declarou o estado de excepción o 3 de outubro. Pola súa banda, o poderoso movemento indíxena ecuatoriano Conaie (Confederación de Nacionalidades Indíxenas do Ecuador) declarou o 5 de outubro o seu propio estado de urxencia, ameazando con deter os policías ou militares que se aventuren en territorio indíxena: «Os militares e policías que se acheguen aos nosos territorios serán detidos e sometidos á xustiza indíxena», dixo a organización. Ao mesmo tempo, mentres realizaba a súa ameaza e retiña uns 50 policías, a Conaie continuou o seu avance cara a Quito, a capital, á que chegou o 8 de outubro, con algúns manifestantes que mesmo entraron brevemente na Asemblea Nacional gritando «nós somos o pobo».

 Estamos falando de máis de 40.000 representantes dos pobos orixinarios mobilizados na capital. Moreno, pola súa banda, fuxiu de Quito e trasladou os asuntos gobernamentais á cidade costeira de Guayaquil, que transformara na nova capital do país. O venres 11 de outubro varios centos de indíxenas amazónicos co rostro pintado como sinal de combate e armados con lanzas, engrosaron as fileiras da protesta en Quito, que se converteu nunha cidade sitiada con moitas estradas cortadas e tendas pechadas. Os pozos de petróleo no Amazonas estaban paralizados. Finalmente, o 14 de outubro, despois de 11 días de revoltas, o presidente Lenin Moreno deu marcha atrás e acordou retirar o decreto do FMI que eliminar os subsidios aos combustíbeis, restaurando así os prezos ao seu valor inicial.

 Segundo a Valedoría do Pobo, órgano público de dereitos humanos, producíronse oito mortes[1], entre elas a do dirixente indíxena da Conaie, Inocencio Tucumbi, 1.340 feridos e 1.192 detidos desde o 3 de outubro. Malia este alto custo, podemos falar dunha vitoria histórica do pobo e do poderoso movemento indíxena ecuatoriano que xa lograra mobilizarse masivamente e provocar a caída de 3 presidentes: Abdala Bucaram (1997), Jamil Mahuad (2000) e Lucio Gutiérrez (2005). Tamén é unha labazada para o FMI, que o 2 de outubro se apresurou a acoller con satisfacción a reforma tan axiña como foi anunciada: «As reformas anunciadas onte polo Presidente Lenin Moreno teñen como obxectivo mellorar a resistencia e a viabilidade da economía ecuatoriana e promover un crecemento forte e inclusivo»[2].

 O 15 de outubro, en liña coa doutrina neoliberal da institución, a economista xefe do FMI, Gita Gopinath, apoiou o goberno de Moreno malia a súa derrota histórica, defendendo o acordo asinado en febreiro con Ecuador e as impopulares medidas asociadas con iso. Nunha conferencia de prensa en Washington, confesou: «Apoiamos as autoridades. Estes son tempos difíciles e gustaríanos que as reformas se leven a cabo e que sexan exitosas»[3]. De feito, mesmo se é animado a flexibilizar as súas condicións, o FMI ten a intención de renegociar o programa de reformas do que depende o desembolso dos fondos prometidos.

Arxentina sucumbe ás demandas do FMI

 Dezasete anos despois da crise de 2001 en Arxentina, Mauricio Macri, que chegou ao goberno en decembro de 2015, sumiu o país nos mesmos horrores dos que o Fondo Monetario Internacional ten a receita: Macri puxo en marcha un feroz plan de austeridade para a súa poboación a cambio do maior empréstito na historia do FMI: 57.100 millóns de dólares en tres anos[4]. Pero nun país onde 11 millóns de persoas son consideradas pobres segundo o Instituto Nacional de Estatística do INDEC, as medidas que acompañan este empréstito aumentan a pobreza e a desnutrición nun contexto de inflación vertixinosa que se achega ao 60%. Os comedores populares multiplícanse, o Parlamento arxentino votou por unanimidade o 18 de setembro «a urxencia alimentaria» e o goberno de Mauricio Macri vese obrigado a aumentar o seu orzamento de axuda alimentaria para os comedores escolares.

 Un mes antes, varios miles de manifestantes acamparan no centro de Bos Aires para esixir o estado de urxencia alimentaria. Entrementres, os capitais están fuxindo masivamente do país a un ritmo de máis de 20.000 millóns de dólares desde principios de ano. Aínda que o presidente Macri, nun movemento desesperado, tomou algunhas medidas sociais en agosto para acougar as cousas, todos os ingredientes están aí para unha nova “revolta FMI” que o país coñece ben.

 Mais a atención está noutra parte: Arxentina está no medio dunha campaña electoral coas eleccións presidenciais programadas para o 27 de outubro. O ganador das eleccións, que con toda probabilidade será o candidato Alberto Fernández do Frente de Todos -con Cristina Fernández de Kirchner como vicepresidenta- terá que pagar 223.000 millóns de dólares durante o seu mandato, un agasallo envelenado do FMI que será o principal beneficiario xunto con outros acredores[5].

 En consonancia coa seu reputación como punta de lanza do movemento de mulleres, Arxentina marcou a axenda para un novo éxito da mobilización. Malia as fortes choivas, máis de 200.000 mulleres se axuntaron o 13 de outubro nas rúas da Plata, a sesenta quilómetros de Bos Aires, para o 34º Encontro Nacional de Mulleres. Dirixiron as súas principais demandas -o dereito ao aborto, a loita contra a violencia de xénero, a educación sexual nas escolas e os dereitos das minorías- ao goberno saliente de Mauricio Macri, pero tamén a Alberto Fernández, o gañador das eleccións primarias de agosto.

 Macri e a súa política neoliberal a favor do FMI levaron ao país á ruína, mesmo unha crise humanitaria na que volve a fame, é obvio, pero fica unha pregunta: pode o seu sucesor levar adiante as súas propias políticas sen estar limitado polos colosais reembolsos que se supón que debe servir ao FMI ou terá que romper coa institución controlada por Washington para se liberar da súa gravosa supervisión?

_____________________________________________________________________________

Notas:

[1] «Até o momento, existe a confirmación de 8 persoas falecidas a escala nacional, sendo Pichincha a provincia coa maior incidencia neste sentido. Raúl Chilpe, Marco Otto, José Daniel Chaluisa Cusco, Inocencio Tucumbi, José Rodrigo Chaluisa, Abelardo Vega Caizaguano, Silvia Marlene Mera Navarrete, Edison Eduardo Mosquera Amagua.» «1.192 detenidos hasta el 13 octubre durante protesta », Patricio Peralta, Pichincha Universal, 14 de outubro de 2019.

[2] «The reforms announced yesterday by President Lenin Moreno aim to improve the resilience and sustainability of Ecuador’s economy and foster strong, and inclusive growth. » IMF Statement on Ecuador, FMI, 2 de outubro 2019.

[3] «El FMI espera que nuevas medidas en Ecuador sean ’exitosas’», AFP, 15 de outubro 2019.

[4] «Las medidas de austeridad de Macri y el FMI se llevan su premio», Jérôme Duval, 10 de outubro de 2018.

[5] « El peso de la deuda cae sobre el próximo gobierno », Página 12, 13 de setembro 2019. https://www.pagina12.com.ar/218157-el-peso-de-la-deuda-cae-sobre-el-proximo-gobierno.

_____________________________________________________________________________

 

[Artigo tirado do sitio web CADTM, do 23 de outubro de 2019]